In de afgelopen periode zijn er in korte tijd vele suggesties en bruikbare ideeën verschenen om het onderwijs op afstand aan jonge kinderen te verzorgen. Wanneer er een einde komt aan deze periode van afstandsonderwijs weten we op dit moment nog niet. Wat wel duidelijk is dat meerdere jonge kinderen in deze weken het nodige meemaken. Daarnaast begrijpen ze vaak ook maar een deel van de gebeurtenissen. Jonge kinderen creëren hun eigen fantasiebeelden aangezien velen nog in de magische periode verblijven. Dat kan stress geven en stress kan voor een jong kind van negatieve invloed zijn op de verdere ontwikkeling.
‘ De opa van Jasper is overleden aan Corona en niemand heeft afscheid kunnen nemen. Jasper ziet en voelt het verdriet van zijn ouders en vraagt zich voortdurend af of papa ook zo maar kan weggaan.’
‘Elise denkt dat het virus in de gedaante van beestjes onder het huis verstopt zit, omdat ze veel binnen moeten blijven. Ze is bang om te gaan slapen en alle ramen moeten dicht. Want stel dat de beestjes ‘s nachts binnen komen.’
‘ Faisal denkt dat het virus bij zijn oma in huis woont, omdat niemand bij oma op bezoek mag’.
Als de kinderen weer naar school komen, zullen ze de ruimte moeten krijgen hun ervaringen in het spel en in gesprek te uiten en te verwerken. Daar zijn sociaal-actieve leerkrachten en pedagogisch medewerkers voor nodig die ‘alle lichten op groen hebben staan’ (Frijns, 2019). Daarmee wordt bedoeld dat volwassenen nabijheid laten zien. Nabijheid door tijd en ruimte te geven om te luisteren, spel en gedrag te observeren en
te volgen in het spel. Na deze bijzondere periode is het een buitengewone opgave om aan te sluiten op al die verschillen in behoeften. Hoe je dat doet? Door psychologische vitamines voor groei te geven, namelijk vitamine A en D en K. Ik licht ze kort toe.
Vitamine A staat voor aandacht. Aandacht in meerdere opzichten:
Geef aandacht in kleine informele gesprekken. Zo kom je achter de gedachten en emoties van kinderen. In gesprek ondersteun je hen woorden te vinden voor wat er van binnen gaande is. Bedenk van tevoren welke vragen je aan de kinderen wilt stellen of waarover je hen wilt stimuleren te vertellen. Hun grote en kleine zorgen, vragen, belevenissen krijgen zo een plek in het gesprek. Maak een bewuste keuze uit je activiteiten, waardoor je tijd genoeg hebt om met kinderen in gesprek te gaan als ze dat aangeven.
Geef aandacht door gevoelig te zijn voor behoeften van het kind. Laat ze veel naar eigen keuze spelen, werkactiviteiten uitvoeren, knutselen, tekenen of schrijven op eigen wijze. Stel geen eisen aan de inhoud.
Geef aandacht in het spel en observeer het spel in hoeken. Sluit aan in het spel, speel mee en volg de kinderen in het spel. Ga in op wat ze inbrengen. Kinderen spelen graag hun belevingen na. Richt de hoek Corona in…met werkplekken voor de ouders met een laptop en een telefoon. Dat helpt om de ervaringen en belevingen van de voorgaande weken uit te spelen. Leestip: https://www.onderwijsadviseurs.com/post/met-kinderen-de-hoek-in
Geef aandacht door interactie in verbondenheid te realiseren. Samen zingen, spelen, spelletjes doen zorgt voor verbinding. Laat een kind de keuze of het wel of niet meedoet.
Geef aandacht door kinderen gebruik te laten maken van een rustplaats in de ruimte. Denk aan een bankje, een kussen of kleed waar kinderen knuffels van huis mee mogen nemen.
Geef aandacht aan je houding. Wees zelf een rustpunt. Zorg dat jezelf regelmatig in de rustplaats bent. Een kind zal naar je toe komen als daar behoefte aan is.
Vitamine D staat voor een duwtje in de rug. Door een steuntje te geven help je kinderen een stapje verder. Hoewel vitamine A de meeste nadruk zal krijgen, zullen verschillen tussen kinderen zijn toegenomen. Niet ieder kind beschikt immers over dezelfde ondersteuning en aandacht thuis. Deze kinderen hebben een duwtje of een steuntje van jou nodig. Geef een duwtje door structuur en regelmaat te bieden en voorspelbaar te zijn. Houd de dagplanning aan. Na een periode van veel thuis zijn, zal vitamine E van Energie in overvloed zichtbaar zijn. Dan is rust, structuur en regelmaat nodig.
Geef een duwtje aan kinderen die in de afgelopen periode heel veel aandacht hebben gevraagd en gekregen, bijvoorbeeld kinderen die het lastig vinden zelfstandig een opdracht uit te voeren. Zij hebben weer de voorspelbaarheid in het omgaan met uitgestelde aandacht nodig.
Geef een duwtje aan kinderen die hun ontwikkelingsvoorsprong hebben vergroot en allerlei andere materialen hebben mogen gebruiken. Zij hebben het weer leren omgaan met de aanwezige materialen nodig.
Geef een duwtje door kinderen te laten luistervinken (Frijns, De vliegtuigklas, 2019). Bied een taalactiviteit aan en geef spelende kinderen de mogelijkheid om te luisteren, zonder deel te nemen. Zo leren ze op kleine afstand.
Geef een duwtje in de rug aan de kinderen die doorstromen naar groep 3 en een risico op taal of rekengebied laten zien. Bied slechts enkele activiteiten aan en herhaal deze binnen een betekenisvolle context. Dat kan in spel zijn, met een spelletje samen met jou, samen te vouwen, bouwen en door voor te lezen
Vitamine K staat voor kwaliteit. Met deze vitamine sluit ik aan op het curriculum om een beredeneerd aanbod samen te stellen, welke aansluit bij de verschillen in onderwijsbehoeften.
Zorg voor kwaliteit door een thema klein te houden of geen thema aan te bieden. Wanneer de behoefte aan ander spel ontstaat, kan een thema ingezet of meer vergroot worden. Herhaal desgewenst activiteiten van het thema voor de lockdown. Dat geeft herkenning.
Zorg voor kwaliteit door bewust ongepland aanbod te plannen. Houd dagelijks bewust tijd over, zodat onverwachte gesprekjes en andere spontane activiteiten de ruimte kunnen krijgen.
Zorg voor kwaliteit door afspraken te maken met je collega’s welke ontwikkelingslijnen jullie observeren en registreren en welke lijnen minder aandacht krijgen.
Zorg voor kwaliteit door focus te leggen op enkele doelen die relevant zijn voor de doorstroom naar groep 3. In de afgelopen weken zullen niet alle geplande doelen uit de themaplanning aangeboden zijn. Voorkom het willen ‘inhalen’ van doelen. Dat geeft onnodige druk en is ook niet nodig.
Zorg voor kwaliteit door passende keuzes uit zinvolle doelen te maken. SLO heeft een kaart samengesteld met focusdoelen die het meest relevant zijn in de doorstroom naar groep 3. Je kunt deze kaart gebruiken om je beredeneerd aanbod samen te stellen. In de resterende periode tot de zomer leg je in je aanbod hier de nadruk op. Overigens is deze kaart bedoeld voor het onderwijs op afstand en ook bruikbaar voor de herstart. https://slo.nl/publish/pages/14869/doelen_kleuters.pdf .
Op deze pagina staat meer informatie.://slo.nl/thuisonderwijs/prioriteren-leerdoelen/jonge-kind/
Het is onvoorspelbaar in welke situatie en op welke wijze jonge kinderen deze periode ervaren. De psychologische vitamines bieden ondersteuning voor een goede start van de herstart.
