Bianca Lammers Onderwijsadvies
Bij een staande start staan de auto's volledig stil, maar met draaiende motoren tot er een groen signaal wordt gegeven om de race te beginnen. Zo voelt het voor veel leerkrachten. Ze lopen nu warm om maandag goed te starten. De druk is groot, allerlei media berichten van grote achterstanden, de overheid spreekt over een noodplan en jarenlange gevolgen. De race gaat beginnen…
Ik maak me zorgen hierover. Onderwijs is geen race, maar gaat om het helpen ontwikkelen van de mogelijkheden van kinderen. Leerkrachten willen de leerlingen zo goed mogelijk begeleiden en weten waar ze staan in hun ontwikkeling. Veel scholen bellen me met de vraag, welke toetsen moeten we afnemen. Kun je ons helpen analyseren? Wat als de verschillen in resultaten groot zijn?
Het is natuurlijk de periode dat we normaal gesproken toetsen. En het lijkt logisch om nu te starten, of zo snel mogelijk. Zo doen we dat in Nederland. We toetsen dan in eerste instantie het aangeboden onderwijs: de leerkracht kan zijn groep bekijken in vergelijking met andere groepen in Nederland. Zeer waarschijnlijk zal de overheid en eventueel ook bestuurders dit graag willen weten. En vanuit hun positie snap ik dat ook wel. Ze moeten tenslotte wel bewijs hebben dat er achterstanden zijn…..
Eén ding weten we zeker, de verschillen in ontwikkeling van de leerlingen zullen groter zijn en het onderwijs zal zich daarbij moeten aansluiten. De vraag is, is het hier noodzakelijk voor om de toetsen leesvaardigheid afnemen?
Het antwoord is nee!
In plaats van meteen een toets voor de neuzen van onze leerlingen te schuiven, zou de vraag moeten zijn, wat wil ik weten over deze leerling, wat heb ik nog niet gezien of gehoord. En op welke manier kom ik dit te weten? Een misvatting is dat de toetsen inzicht geven in de manieren om aan te sluiten op de ontwikkeling van de leesvaardigheid.
Als ik kijk naar het leesonderwijs, kun je voor technisch lezen AVI/DMT afnemen, maar deze bepalen niet de kwaliteit van de leesvaardigheid. Daarvoor is meer nodig.
Het kan zijn dat de leerlingen online hebben laten horen hoe ze lezen en anders lezen ze de komende weken hardop tijdens de leesles. Lezen ze correct, vlot, met expressie? Wat betreft de methode, laat de werkboekjes liggen. En nog beter, haal ze nooit meer uit de kast. Lezen is lezen en alles is lezen. Laat leerlingen zoveel mogelijk kilometers maken en laat ze het hardop lezen oefenen. Kijk en hoor welke leerlingen jouw instructie nodig hebben en sluit aan. Zie hiervoor het artikel ‘De start van de herstart’ van mijn collega Karin van de Mortel https://www.onderwijsadviseurs.com/post/de-start-van-de-herstart-1
Voor het meten van begrijpend lezen nemen de meeste scholen de CITO toets af. Deze toetst ten eerste geen begrip en ten tweede is dit een signalerende en geen diagnosticerende toets. Dat betekent dat je aan de hand van deze toets geen analyse op leerlingniveau kan maken en helpt je dus niet aan informatie over waar de leerling staat en wat deze nodig heeft om zich verder te ontwikkelen. Voor een goede diagnose levert een diagnostisch gesprek veel meer op en de leerkracht is altijd het beste leerlingvolgsysteem.
De algemene vraag is, wat wil je weten als het gaat om het lezen met begrip van een leerling? Dit is voor de meeste leerkrachten een ingewikkelde vraag omdat lezen met begrip door zoveel factoren beïnvloed wordt.
Om leerkrachten te helpen een goed beeld te krijgen van de leesvaardigheid van de leerlingen heb ik een overzicht van deze factoren gemaakt. Dit scheelt toetstijd en geeft wel de informatie die leerkrachten nodig hebben. Denk hierbij aan:
· Ontwikkeling van technische leesvaardigheid
· Ontwikkeling van begrip luister- en leesvaardigheid
· Woordenschatontwikkeling’
· Leesidentiteit
Wat betreft leesidentiteit, het is belangrijk het leesgedrag en voorkeur van de leerling te kennen (https://www.onderwijsadviseurs.com/post/de-lezende-leerkracht-en-de-leerkracht-die-leesonderwijs-geeft) . Met deze informatie kan de leerkracht aansluiten bij de leesidentiteit van de leerling en deze versterken. Ik heb een aantal vragen opgenomen uit de Leesmotivatie en Leesinteresselijst gebruiken (Van de Mortel&Bouwman, 2015). Dit zijn voorbeeldvragen. Bedenk welke vragen ervoor zorgen dat je kennis hebt over het leesgedrag en houding van de leerling.
Zijn er factoren waar je het antwoord niet op weet? Dan zijn dat mooie aspecten om de komende tijd op te pakken.
Ik wens je veel leesplezier met de leerlingen toe en mocht je vragen hebben, mail gerust!.
Klaar voor de start? AF!