“Zomervakantie mogelijk korter om onderwijsachterstanden weg te werken”, koppen de kranten. De minister heeft het over bijspijkeren. Wel of niet toetsen, schooljaren verplaatsen? We hebben met zijn allen nogal wat meegemaakt. Laten we de druk dan niet gaan leggen op de zogenaamde achterstanden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de effecten van verlies van schooltijd minimaal is. Belangrijk is wat we doen met de tijd die we tot onze beschikking hebben.
De onderstaande onderzoeken zijn met name gericht op leerverlies na vakanties. En vakanties hebben we nodig om bij te tanken. We hebben nu natuurlijk niet niets gedaan.
- Uit het onderzoek van Hattie blijkt dat het zogenaamde vakantie-effect (-.02), zomerschoollengte-effect (.08), het zomerschool-effect (.19) en het effect van het aanpassen van de schoolkalenders (.08) laag zijn. (John Hattie, Visable learning). De effecten van de schoolvakanties, lengte hiervan (in Amerika zelfs 3 maanden) op leerresultaten zijn erg klein voor leerlingen en er is weinig reden om aan te nemen dat de lengte van het schooljaar veel effect heeft.
- Nederlands onderzoek (Luyten 2009) op het gebied van technisch lezen laat hetzelfde zien. Hieruit bleek dat de leerlingen ook tijdens de zomerperiode beter gingen lezen, al liep de vooruitgang gemiddeld met bijna de helft terug. Leerlingen groeien dus minder hard. De verschillen tussen leerlingen namen gedurende de zomerperiode wel toe: kinderen van laagopgeleide ouders gingen minder vooruit dan kinderen van ouders met een hoger opleidingsniveau. Geen leerverlies dus, wel een grotere ongelijkheid.
- Ander relevant, onderzoek komt uit Engeland. Daar werd in 2017 gekeken naar technisch lezen en spelling – direct vóór, na en zeven weken na de zomervakantie, die zeven weken duurt. De Britse psychologen Shinwell en Defeyter vonden geen achteruitgang in de leesvaardigheid direct na de zomervakantie. Wel spelden de 77 kinderen (tussen de 5 en 10 jaar) bij terugkomst significant slechter, maar na zeven weken in het nieuwe schooljaar lagen de scores alweer hoger dan vlak voor de vakantie.
- Er is geen meta-analyse van het effect van de lengte van het schooljaar, maar uit de PISA-resultaten blijkt dat bijvoorbeeld Nederland een van de langste schooldagen en schooljaren van alle landen heeft. Stel dat we 10 weken onderwijs gaan missen dan nog hebben we meer schooltijd in vergelijking met Finland, Estland, Korea en Zweden. En zij scoren beter op PISA. Wat doen zij dan anders en beter in de tijd die zij tot hun beschikking hebben?
- We kunnen ook gebruik maken van de effecten van de Christchurch aardbevingen in 2011, waar John Hattie adviseur was. Er is toen ook gekozen om leerlingen te voorzien in thuisonderwijs, vooral online. Bijzonder is dat de prestaties van de leerlingen omhoog gingen en op het moment dat de scholen open gingen, werden de scores lager. Waarom? Omdat leerkrachten het leren meer aansluiten op wat de leerlingen echt nodig hebben. Ze keken naar de doelen en durfden keuzes te maken. Weer op school, vervielen ze in het volgen van de methodes ongeacht of leerlingen de doelen beheersten of niet.
Als voormalig directeur en adviseur van ‘trekkende’ leerlingen weet ik dat je niet bang hoeft te zijn om met de pen in de hand door de methodes te gaan. Ook nu ben ik door de taalmethodes gegaan en wat opvalt is dat datgene wat leerlingen moeten leren in een jaar, enorm meevalt. Zie hiervoor ook de leerdoelen van het SLO, https://slo.nl/thuisonderwijs/prioriteren-leerdoelen/.
Maak de keuze om aandacht te hebben voor lezen, leesbevordering en functioneel schrijven en spreken/luisteren. Vooral het schrijven en spreken zijn vaak de lessen die leerkrachten overslaan als ze keuzes moeten maken. Deze zijn nou juist belangrijk! Als je datgene wat je leert niet mag of kan toepassen heeft het geleerde geen zin en verlies je het.
Zie ook het blog van Anneke Smits en Erna van Koeven, waarin goed taal- en leesonderwijs besproken wordt. http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2020/04/lezen-en-schrijven-in-tijden-van-corona.html
De ongelijkheid in het onderwijs komt nog eens naar voren vanuit het onderzoek. De leerlingen die we niet gezien hebben, uit moeilijke situaties komen, hebben in eerste instantie geen 'bijspijkeronderwijs' nodig maar ons als mens. We moeten aansluiten bij wat het kind nodig heeft.
Verder wil ik me nogmaals hard maken voor het onderzoek. Onze minister-president laat zich voorlichten, maakt keuzes gebaseerd op onderzoek, terwijl hij maar 50% weet. Laten we dit in het onderwijs nou ook eens doen. We weten wel wat werkt in het onderwijs. Het ligt dus niet aan de beschikbare kennis. Afgelopen jaar was ik op de ILA in Amerika en daar mocht ik luisteren naar David Pearson, Nell Duke, zij zijn Amerika’s beste onderwijswetenschappers. Graag deel ik met jullie deze link (tot 30 april te bekijken) https://ila.digitellinc.com/ila/sessions/212/view. Hierin hoor en zie je wat de belangrijkste onderzoeken ons vertellen over onderwijs met name op het gebied van het taal en lezen.
Samengevat:
- Onderzoek maakt duidelijk dat schooltijd verlenging niet leidt tot betere leerprestaties
- Meer leertijd wil niet zeggen meer leerwinst
- Maak gebruik van de onderzoeken en kennis die er al is. Wij weten wat werkt
- Ga met de pen in de hand door je methodes
- Geef schrijven en spreken een duidelijke plek om ook de sociale en de emotionele kanten van de crisis een plek te kunnen geven
Als we dit met elkaar opvolgen, onze tijd effectief besteden, dan hebben onze leerlingen tijd genoeg!